همه ما روزانه با فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، ردپایی از خود به جا می‌گذاریم. ساعات فعالیتمان در شبکه‌های اجتماعی، تک‌تک صفحاتی که مخفیانه به آن‌ها سر می‌زنیم، هرآنچه می‌نویسم، بازنشر می‌کنیم و لایک می‌زنیم، همه و همه بخشی از این ردپای دیجیتالی است که ما از خومان به‌جا می‌گذاریم. شرکت‌های فناوری صاحب این اپلیکیشن‌ها، مجموعه ‌داده‌ای از رد پای ما دارند که می‌تواند به خوبی نشان‌دهنده باورها، عقاید، ارزش‌ها و الگوهای رفتاری ما باشد. برخی معتقدند که که با تحلیل این ردپای دیجیتال، می‌توان ما را بهتر از خودمان شناخت و حتی ویژگی‌های روان‌شناختی هر فرد را نیز به درستی پیش‌بینی کرد.

به عنوان نمونه، در ماجرای رسوایی «فیس‌بوک- کمبریج آنالاتیکا»، شرکت کمبریج آنلاتیکا در زمان انتخابات سال 2016 آمریکا، با جمع‌آوری داده‌های 87 میلیون پروفایل فیس‌بوکی و تحلیل صفحاتی که توسط این پروفایل‌ها «لایک» شده بود، اقدام به تحلیل روان‌شناختی این کاربران نمود و متناسب با ویژگی‌های روان‌شناختی و سنخ‌های روانی هر فرد، تبلیغ انتخاباتی مرتبط با آن ویژگی را طراحی کرد.

فارغ از آن که این ماجرای «فیس‌بوک- کمبریج آنالاتیکا» تا چه میزان در پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات سال 2016 آمریکا مؤثر بود، این واقعیت را که افراد را می‌توان بر اساس ردپای دیجیتالی که از خود بجای می‌گذارند، از جمله از طریق لایک‌هایشان شناخت، نمی‌توان کتمان کرد.

علاوه بر این، تحلیل رفتار جمعی کاربران شبکه‌های اجتماعی در لایک کردن مطالب، می‌تواند اطلاعات جدیدی از سازوکارهای حاکم بر این شبکه‌ها به ما بدهد. به عنوان مثال، کسی که می‌خواهد یک کمپین آنلاین موفق راه‌اندازی کند، لازم است بداند که سازوکار حاکم برای موفقیت یک طوفان توئیتری چیست و توئیت‌هایی که در این طوفان زده می‌شوند باید حاوی چه ویژگی‌هایی باشند.

در این گزارش، ما با ارائه داده‌هایی از توئیتر تلاش کرده‌ایم تا نه‌تنها برخی از ویژگی‌های مؤثر بر دیده شدن ِ یک توئیت را ذکر کنیم، بلکه با ارائه گرافی از لایک‌های توئیت‌های برخی از فعالین سیاسی در توئیتر، رفتار و ارزش سیاسی آن‌ها را در نسبت با یکدیگر مقایسه کنیم.

روش تحلیل چیست؟ داده‌های تحلیل شده کدامند؟

به منظور جمع‌آوری لایک‌های برخی از کاربران سیاسی پر طرفدار در توئیتر، لایک‌های توئیت‌های 18 حساب کاربری با گرایش‌های سیاسی مختلف اعم از انقلابی و اصولگرا، اصلاح‌طلب و تحول‌خواه در بازه زمانی 16 آذر تا 19 دی ماه سال جاری با روش‌های داده‌کاوی جمع‌آوری گردید که در نتیجه آن داده‌های 951 توئیت گردآوری شد. این 951 توئیت در مجموع بیش از یک میلیون و 148هزار لایک را از جانب 120هزار و 742 کاربر یکتا دریافت کردند.

این حجم وسیع از داده‌های جمع‌آوری‌شده، یعنی بیش از یک میلیون و 148هزار لایک، یافته‌های ارزشمند و قابل اتکایی را در اختیار ما قرار می‌دهد که باعث کاهش خطا در نتیجه‌گیری و افزایش ضریب اطمینان می‌شود.

لایک‌ها در مورد دلایل دیده شدنِ یک توئیت چه می‌گویند؟

در فرایند گردآوری لایک‌ها، زمان ثبت هر لایک نیز ثبت شد. تحلیل زمان ثبت شده برای هر لایک یافته‌های جالب توجهی را در اختیار ما قرار داد؛ از جمله این که هر توئیت پس از انتشار یک «زمان طلایی» دارد که می‌تواند بیشترین توجهات را به خود جلب کند و بخش اعظم لایک‌های یک توئیت، برای این بازه زمانی است. یافته‌های ما نشان می‌دهد که اکثر لایک‌های یک توئیت در 12 ساعت ابتدایی پس از انتشار آن ثبت می‌شود. یعنی آن که پس از گذشت 12 ساعت از انتشار آن توئیت، احتمالاً توجهات به آن توئیت فروکش خواهد کرد. نمودار زیر به خوبی گویای این واقعیت است:

تصویر شماره 1- درصد ثبت لایک‌ها پس از انتشار هر توئیت

نمودار بالا، پس از تحلیل زمان ثبت هر یک از لایک‌های جمع‌آوری‌شده (بیش از یک میلیون و 148هزار لایک) به دست آمده است. محور افقی تعداد ساعات پس از انتشار توئیت را نشان می‌دهد و محور عمودی نشان‌گر آن است که چند درصد از کل لایک‌های یک توئیت به این زمان تعلق دارد. همان‌گونه که می‌بینید، عمده لایک‌های یک توئیت مربوط به ساعات اولیه پس از انتشار آن است و تقریبا پس از 36 ساعت از انتشار توئیت، به ندرت آن توئیت لایک خورده است. بسیاری از توئیت‌های بررسی شده نیز در همان ساعات اولیه کل لایک‌هایشان را به دست آورده‎‌اند.

جدول زیر در این خصوص داده‌های بیشتری را در اختیار قرار می‌دهد:

سطر اول جدول فوق نشان می‌دهد که هر توئیت به طور میانگین، در هر یک از بازه‌های زمانی مذکور چند درصد از کل لایک‌هایش را به دست آورده است. همان‌گونه که مشخص است، به طور میانگین 95.95 درصد از کل لایک‌های هر توئیت متعلق به 24 ساعت اول پس از انتشار آن است.

سطر دوم نیز نشان می‌دهد که در بدترین و دیرترین حالت، یک توئیت چند درصد از لایک‌هایش را در بازه زمانی مذکور به دست می‌آورد. به طور مثال، یک توئیت در 6 ساعت ابتدایی پس از انتشار، در بدترین حالت فقط 25 درصد از لایک‌هایش را به دست می‌آورد، اما به طور میانگین هر توئیت در 6 ساعت اول 67 درصد از لایک‌هایش را به دست خواهد آورد.

این یافته‌ها نشان می‌دهد که ساعات اولیه پس از انتشار یک توئیت، در موفقیت و دیده‌شدنِ آن توئیت خیلی مهم است؛ چرا که بخش مهمی از لایک‌های آن توئیت در همان ساعات اولیه کسب می‌شود و اگر این ساعات اولیه به هر دلیلی از دست برود، احتمالاً توئیت، هرچه قدر هم خوب باشد، دیگر دیده نخواهد شد. این یافته با آنچه ما در ترند شدن هشتگ #اعدام_نکنید دیده بودیم نیز تطابق دارد. جایی که فقط 6 ساعت پس از انتشار اولین توئیت حاوی این هشتگ، بیش از 2.5 میلیون لایک و 638 هزار ریتویئت به توئیت‌های حاوی این هشتگ اختصاص یافت که این حجم از توجه در نهایت باعث شد تا این هشتگ در ابعاد جهانی ترند شود. بنابراین هر توئیت و هر کمپین و طوفان توئیتری برای دیده شدن باید یک واقعیت را جدی بگیرد: ساعات اولیه مهم است.

این یافته‌ها ما را با یک واقعیت دیگر نیز رو به رو می‌کند و آن این که موفقیت ِ یک توئیت، درست مثل یک سیستم پیچیده، به شرایط اولیه انتشار آن توئیت بسیار حساس و وابسته است و توئیتر به نوعی یک محیط آشوبناک است و چه بسا این محیط را با استفاده از نظریه آشوب (Chaos theory) بتوان بهتر تبیین کرد.

در کدام ساعت‌ها توئیت بزنیم؟

شاید زمانی که این یادداشت را مطالعه کنید، با خود فکر کنید تاکنون آنچه گفته شد بدیهی است. واضح است که یک توئیت بیشترین لایک‌های خود را در ساعات اولیه پس از انتشار می‌گیرد. اما بر مبنای این واقعیت که داده‌های ما نیز آن را تأیید کردند، سؤال مهمی که پیش می‌آید آن است که چه ساعتی باید توئیت زد؟

گردآوری ثبت ساعات لایک‌ها به ما کمک کرد تا بتوانیم بفهمیم در کدام ساعت از شبانه روز بیشترین لایک‌ها ثبت شده است؛ یافته‌ای که به ما کمک می‌کند تا بفهمیم در چه ساعاتی از شبانه روز احتمال لایکِ شدن یک توئیت بیشتر است که نتایج آن در تصویر شماره 2 آمده است.

تصویر شماره 2- تعداد لایک‌ها بر حسب ساعات شبانه‌روز

همان‌گونه که در این نمودار می‌بینید، حوالی ساعت 11 شب بیشترین تعداد لایک ثبت شده است. پس از آن به ترتیب ساعات 10 شب، صفر بامداد و 9 شب بیشترین لایک ثبت شده است. بنابراین اگر شما بخواهید توئیتتان بهتر دیده شود، اگر در ساعت 11 شب این توئیت را بزنید احتمالاً موفق‌تر از زمانی خواهید بود که در ساعت 9 شب توئیت خود را منتشر کنید؛ به نوعی می‌توان گفت که بازه طلایی برای لایک گرفتن در توئیتر از ساعت 10 تا 12 شب می‌باشد.

یافته‌های فوق به طور تجربی برای هر فعال توئیتری ثابت شده است. اما بررسی ساعات مختلف در نمودار فوق، نتایج جالب‌تری به ما می‌دهد. به عنوان مثال، حوالی ساعت 1 بامداد تعداد لایک‌های بیشتری از ساعت 5 یا 6 عصر ثبت شده است. لایک‌هایی که احتمالاً به توئیتی که در ساعات پایانی روز ثبت شده اختصاص دارد. این یافته یک معنا مهم دارد. اگر ساعت 12 شب (صفر بامداد) توئیت بزنید احتمالاً توئیتتان بیشتر از ساعت 5 عصر لایک خواهد گرفت! واقعیتی که نشان می‌دهد بسیاری از کاربران توئیتر عمدتا تا ساعت 1 بامداد بیدار هستند.

این یافته‌ها در کنار این واقعیت که یک توئیت بیشترین لایک را در همان ساعات ابتدایی خود می‌گیرد، راهنمای ساده‌ای را در در اختیار ما قرار می‌دهد که به ما کمک می‌کند تا استراتژی بهتری برای انتشار توئیت‌هایمان داشته باشیم. یعنی آن که یک توئیت با بهترین محتوا که در ساعت 5 عصر منتشر شده، احتمالاً کمتر از توئیتی با یک محتوای متوسط که در ساعت 10 شب منتشر شده دیده می‌شود. پس در کنار توجه به محتوا، به ساعت انتشار توئیت نیز توجه کنید و اگر می‌خواهید توئیتتان برجسته شود، حداکثر تلاش خود برای بازنشر شدن آن را در همان ساعات اولیه انجام دهید.

 

محمد رهبری- پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی

هادی صفری- پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی

منبع: روزنامه اعتماد